Karbon Emisyon Azaltım Sertifikaları ve Karbon Kredileri

Dünya Bankası tarafından senelik yayınlanan Karbon Fiyatlandırması Durum ve Eğilimleri Raporu’nun 2021 sayısında küresel çapta, karbon salımlarını azaltmak amacı ile uygulanan 64 adet karbon fiyatlandırma mekanizmasının olduğu belirtilmiştir. Bu mekanizmalar katılımın zorunlu olduğu (ETS, karbon vergisi gibi) ve zorunlu olmadığı (gönüllü karbon piyasası gibi) pratiklerden oluşmaktadır.

Karbon salımlarının denkleştirilmesi bu mekanizmalar arasındaki zorunlu olmayan piyasa temelli tedbirler arasında incelenmektedir. Özellikle, Türkiye gibi zorunlu karbon fiyatlandırma uygulaması yürütmeyen ülkelerde, piyasa temelli karbon azaltımı pratiklerine dahil olmak çoğunlukla karbon salımlarını denkleştirme ile mümkün olmaktadır. Bununla birlikte, halihazırda piyasa temelli zorunlu karbon azaltımı tedbiri olan ülkelerde de denkleştirme mekanizmaları kullanılmaktadır. Peki, karbon emisyonu denkleştirme mekanizmaları nasıl çalışır?

Karbon kredileri nedir? ;

Karbon kredileri, sera gazı emisyonu azaltımı yapan bir faaliyetin yaptığı her bir ton CO2 eşdeğer sera gazı azaltımını tebliğ etmek için kullanılan emisyon azaltımı  birimleridir. Bu kredileri Onaylanmış Emisyon Azaltımı (Verified Emission Reduction-VER) olarak isimlendirilir. Karbon denkleştirme sertifikaları olarak da bilinen bu kredilerin temsil ettiği sera gazı emisyonu azaltımı tanımı, eşdeğer kapasitede sera gazı emisyonu yapılan bir faaliyet referans alarak yapılmaktadır.

Karbon kredileri (sertifikaları) aşağıdaki kategorilerde farklı sera gazı türleri (CO2, CH4, N2O gibi) azaltımı yapan projeler tarafından kazanılmaktadır:

• Tarım,
• Kimyasal proses/ endüstriyel üretim,
• Enerji verimliliği/ yakıt değişimi,
• Ormancılık ve arazi kullanımı,
• Yenilenebilir enerji,
• Ulaşım,
• Atık bertarafı,

Karbon kredilerinin oluşturulması basit bir örnekle açıklanabilir. Örneğin, bir rüzgâr enerjisi santrali projesi 45 MW kapasite ile elektrik üretiyor olsun. Eğer aynı kapasitede (45 MW) elektrik üretimi bir fosil yakıt santrali projesi ile gerçekleştirilmiş olsaydı bu üretim faaliyetinden belirli bir zaman aralığında 95 bin ton CO2 eşdeğer sera gazı salımı olacaktı. Belirlenen ilgili zaman aralığında, Rüzgâr Enerjisi Santrali Projesi’nin yapmadığı emisyon miktarı, bu projenin negatif emisyon miktarı olarak ifade edilmekte ve sertifikalandırma işlemi her negatif ton emisyon başına yapılmaktadır. Yani bu durumda Rüzgâr Enerji Santrali Projesi 95 bin adet VER sertifikası kazanabilir.

Karbon salımlarımı nasıl denkleştiririm? ;

Sera gazı (karbon) salımı yapan kuruluşlar karbon salımlarını denkleştirmek için öncelikle Sera Gazı Protokolü uyarınca belirlenmiş Kapsam-1, Kapsam-2 ve Kapsam-3 emisyonlarını hesaplamaları gerekmektedir. Denkleştirme kapsamında Kapsam-1 ve Kapsam-2 emisyonlarının dahil edilmesi gereklidir. Daha sıkı bir azaltım politikası yürütmek isteyen kuruluşlar Kapsam-3 emisyonlarını da hesaplayıp denkleştirmeye dahil edebilir. Sera gazı (karbon) salımlarını denkleştirmek isteyen kuruluşlar, VER kredisi (sertifikası) sahibi kuruluşlardan karbon kredilerini satın alabilirler. Böylece, karbon salımlarını denkleştirebilirler. Toplam sera gazı emisyonunu kapsayacak şekilde karbon kredisi satın alan kuruluşlar karbon nötr olurlar.

Nasıl sertifikasyon yapabilirim? ;

Türkiye’de sera gazı emisyonu azaltımı yapan projeler, karbon kredilerini çoğunlukla Verified Carbon Standard (VCS) ve Gold Standard isimli iki kuruluş vasıtasıyla alabilmekteydi. Ancak, GS ve VCS sertifikasyon standartları 2020 itibari ile Türkiye’den yeni proje kaydı kabul etmemektedirler. Yeni bir standard olan GCC (Global Carbon Council), Türkiye’de 2016 ve sonrasında faaliyete başlayan yeni projeler için yeni kayıt kabul etmekte ve geriye dönük 5 yıllık sertifikasyon işlemi gerçekleştirmeyi mümkün kılmaktadır. Bu projeler sertifikasyon süreçlerini kendileri yürütebileceği gibi bir karbon danışmanı kurum aracılığı ile de sertifikalandırma sürecini koordine edebilmektedir.

Bahsedilen standartlara kayıt yaptırıp, sertifikasyon yapabilmek için 3 (üç) ana aşama mevcuttur. Bu aşamaların isimleri ilgili standarda göre değişiklik gösterse de genel olarak şöyle bahsedebiliriz:

• Kayıt
• Verifikasyon
• Listeleme

Proje geliştirilirken yapılması gereken ilk aşama, projeyi ilgili standardın veri tabanında listelemektir. Normal şartlarda listeleme ve kayıt aşamaları, proje operasyona geçmeden önce (elektrik üretmeye başlamadan önce) gerçekleştirilir. Ancak, bazı durumlarda, projeler inşa edildikten ve elektrik üretmeye başladıktan sonra da listelenip, standarda kayıt edilebilir. Listeleme kapsamında proje sahibi, projenin listelenmesi ve kayıt edilmesi için tarafsız bir denetçi ile anlaşır. Listeleme aşamasında proje özelinde hazırlanan taslak dokümanlar ilgili standarda iletilir. Standart dokümanlar üzerinde inceleme yapar. Detaylı incelemelerden sonra proje listelenir.

Kayıt ;

Listeleme akabinde yapılacak kayıt sürecinde ise projeye ait destekleyici dokümanlar daha kapsamlı olacak ve farklılıklar gösterecektir. Saha ziyaretinden önce ilgili dokümanlar danışman veya proje sahibi tarafından hazırlanır ve denetçiye iletilir. Saha ziyareti sırasında denetçi kendisine iletilen dokümanların yerinde doğruluğunu kontrol eder. Tesis çalışanları ve yerel halk ile görüşür ve proje ile ilgili olumlu/olumsuz fikirleri alır. Saha ziyareti sonrasında denetçi firmanın yönlendirmeleri ve soruları ışığında tüm konular kapandıktan ve tüm bilgiler temin edildikten sonra, denetçi validasyon raporunu hazırlar. Hazırlanan dokümanların standarda iletilmesi ile birlikte inceleme süreci başlar. Bu süreç boyunca standart tarafından gelen geri bildirimlere göre ilgili dokümanların revizyonları yapılır. Dokümanların nihai haline ulaşması ile proje kayıt aşamasını tamamlar.

Verifikasyon ;

Proje, kayıt olduktan sonra, elektrik üretimlerine veya operasyon süreçlerine bağlı olarak yaptıkları emisyon azaltımını belirli periyotlarla sertifikalandırabileceklerdir. Bu amaçla verifikasyon denen adı verilen süreç başlatılır. Yukarıda bahsedilen dokümanlara ek olarak elektrik üretimini ve/veya operasyonda kullanılan ekipmanların doğruluğunu kanıtlayacak belgeler, proje sahibinin anlaşma sağlayacağı bir tarafsız denetçiye ve akabinde ilgili standarda sunulur. Başarılı soru cevap süreçlerinden sonra, verifikasyon aşaması tamamlanır ve proje sahibi kredilerini standartta kayıtlı olan hesabına tanımlayabilir.

İZGİ ENERJİ VE KİMYA A.Ş. ’nin Rolü ;

Şirketimiz, iklim değişikliği ve gönüllü karbon piyasalarında ve yenilenebilir enerji piyasalarında uzun yıllar uluslararası ve ulusal piyasalardaki deneyimleri ile aşağıdaki konularda faaliyet gösteren İstanbul merkezli  ‘‘karbon danışmanlığıda‘‘ veren ENERJİ şirketidir :

• İklim değişikliği stratejileri,
• Emisyon ticareti sistemleri,
• Sera gazı emisyonlarının izlenmesi, raporlanması ve doğrulanması (İRD),
• Karbon azaltım projeleri (Gold Standard – GS, Verified Carbon Standard – VCS, Global Carbon Council – GCC),
• Karbon ayak izi hesaplama ve nötrleme,
• Gönüllü yenilenebilir enerji piyasası (I-REC),

Türkiye’de karbon azaltım projeleri İZGİ ENERJİ VE KİMYA A.Ş. tarafından kredilendirilmiş olup, bir çok yenilenebilir enerji santrali projesi sahibi şirketler, İZGİ ENERJİ VE KİMYA A.Ş. tarafından; EPC, Mühendislik, Müşavirlik danışmanlık hizmetlerinide almaktadır.

Sektör gözetmeksizin, kuruluşların karbon ayak izinin hesaplanmasında ve denkleştirilmesinde (nötrleme/offsetting) İZGİ ENERJİ VE KİMYA A.Ş. olarak liyakatlı ve tecrübeli ekibimizle, yetkin yurt dışı ve yurt içi iş ortaklarımızla “karbon danışmanlığı”da vermekteyiz. Bu hususta, kuruluşların karbon ayak izini denkleştirmek adına kuracağımız olası bir iş birliği halinde kullanacağımız karbon kredilerini içeren konular hakkında detaylı bilgi almak için www.izgienerji.com veya info@izgienerji.com adresleri üzerinden bize ulaşabilirsiniz.